Co robi Europa w zakresie aktywizacji

W krajach Unii Europejskiej prowadzone są działania, których celem jest wspieranie aktywności zawodowej osób starszych oraz poprawa warunków pracy. Najważniejsze europejskie instytucje i inicjatywy publikują materiały pomocne również dla polskich pracowników i pracodawców.

Zalecenia Rady Unii Europejskiej

19 czerwca 2025 r. Rada UE ds. Zatrudnienia, Polityki Społecznej, Zdrowia i Ochrony Konsumentów (EPSCO) jednogłośnie przyjęła konkluzje dotyczące wspierania osób starszych w osiąganiu pełni ich potencjału na rynku pracy i w społeczeństwie.

Dokument ten stanowi wyraźny sygnał, że musimy mocniej niż kiedykolwiek wspierać aktywne starzenie się i włączenie osób starszych na rynek pracy. Rada UE podkreśla, że osoby starsze nie są obciążeniem – są zasobem, z którego potencjału powinniśmy korzystać. To one niosą doświadczenie, stabilność, mądrość zawodową i umiejętność rozwiązywania problemów, których nie da się zdobyć z dnia na dzień.

Rada Unii Europejskiej zaleca:

1. tworzenie miejsc pracy przyjaznych wiekowo

Chodzi o środowisko, które umożliwia seniorom bezpieczną, komfortową i efektywną pracę: elastyczne godziny, ergonomiczne stanowiska, możliwość pracy w niepełnym wymiarze, a także wsparcie zdrowotne i rehabilitacyjne.

2. uczenie się przez całe życie

Rada podkreśla, że dostęp do szkoleń, kursów i możliwości przekwalifikowania powinien być otwarty dla każdego. Tylko w ten sposób starsi pracownicy mogą utrzymać konkurencyjność i poczucie sprawczości. To inwestycja nie w wiek, lecz w kompetencje.

3. zwalczanie dyskryminacji ze względu na wiek

Ageizm to jedna z najbardziej niedostrzeganych form wykluczenia. Unia Europejska wskazuje, że bez zmiany sposobu myślenia o starzeniu się, rozwój rynku pracy i jego stabilność będą niemożliwe. Każdy, niezależnie od metryki, powinien mieć jednakowe prawo do zatrudnienia, awansu i szacunku.

4. wspieranie równowagi między pracą a życiem prywatnym

W rekomendacjach UE wyraźnie podkreślono znaczenie elastycznych form zatrudnienia i usług społecznych, takich jak opieka długoterminowa. To kluczowe dla pracowników, którzy łączą aktywność zawodową z obowiązkami opiekuńczymi – zarówno wobec wnuków, jak i starszych rodziców.

5. wzmacnianie dialogu społecznego

Unia wskazuje, że pracodawcy, związki zawodowe i instytucje publiczne powinny wspólnie wypracowywać rozwiązania odpowiadające na potrzeby starzejących się społeczeństw. Tylko wtedy system stanie się trwały i sprawiedliwy.

Rekomendacje są tak ważne ponieważ:

• wspierają dobrowolne i zdrowe wydłużanie aktywności zawodowej
• pomagają tworzyć miejsca pracy, w których pracownik – niezależnie od wieku – czuje się potrzebny
• przeciwdziałają wykluczeniu i budują społeczeństwo oparte na solidarności pokoleniowej
• pozwalają nam starzeć się aktywnie, godnie i z poczuciem wpływu na własne życie.

Poziom UE – wspólne ramy i narzędzia

1. EU-OSHA: „Healthy Workplaces for All Ages” link do strony zewnętrznej – praktyczny e-przewodnik i kampanie dla firm (ergonomia, organizacja pracy, zarządzanie wiekiem). Do wdrożenia „od ręki” w HR/BHP.
2. Pact for Skills (KE) link do strony zewnętrznej – partnerstwa branżowe dla reskillingu/upskillingu dorosłych; w latach 2022–2024 partnerzy przeszkolili łącznie 6,1 mln osób; cel do 2030 r.: 25 mln.
3. Keeping older workers in the labour force - link do strony zewnętrznej (Eurofound/Eurostat) – rekomendacje jak utrzymać starszych pracowników w zatrudnieniu (jakość pracy, elastyczność, zdrowie) + bieżące wskaźniki zatrudnienia 55–64.

Dobre praktyki – rozwiązania krajowe (wybór)

1. Finlandia – częściowa emerytura stażowa
   (Partial old-age pension) - link do strony zewnętrznej
   Można pobierać 25% lub 50% wypracowanej emerytury i jednocześnie pracować; elastyczne „miękkie wyjście” z rynku pracy, popularne (ok. 21 tys. nowych świadczeń w 2023 r.).
2. Szwecja – elastyczny wiek emerytalny i zachęty do dłuższej pracy
   2024 Ageing Report Sweden - Country Fiche - link do strony zewnętrznej
   Brak sztywnego wieku ustawowego; wcześniejsze pobieranie świadczenia obniża je aktuarialnie, a opóźnianie zwiększa; od 2025 r. rośnie „wiek docelowy” i minima wypłat, a przeciętny wiek rozpoczęcia pobierania świadczeń przesuwa się w górę.
3. Niemcy – pakiet zachęt do późniejszej emerytury (2024)
   Germany approves pension reform to incentivize later retirement - link do strony zewnętrznej
   Rząd przyjął reformę motywującą do dłuższej aktywności (m.in. bonusy za opóźnienie pobierania świadczeń, dodatkowe składki pracodawcy); wiek ustawowy rośnie do 67 do2031 r.