Sukces transformacji Polski to też sukces ZUS
13 December 2024
Ubezpieczenia społeczne to jedna z tych nielicznych dziedzin życia w PRL, która nie tylko nie poddała się presji sowietyzacji, ale też - dzięki pracownikom ZUS oraz środowisku akademickiemu - pomogła w przejściu trudnego czasu transformacji ustrojowej po 1989 roku. To główna teza kolejnego odcinka podcastu wideo „ZUS na głos”, którego gościem był prof. dr hab. Maciej Żukowski z Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu.
Trudne lata odbudowy po zniszczeniach II wojny światowej były też udziałem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Opowieść o tym, jak to jeden z dyrektorów Zakładu jechał pociągiem z milionem złotych w walizce po to, aby we Wrocławiu - na tzw. Ziemiach Odzyskanych – w pokoju na poły zniszczonego hotelu Metropol zorganizować oddział ZUS przeszła do legendy.
Nie mniej trudne lata przyszły dla ZUS w dekadzie lat 50. W 1955 roku ówczesne władze PRL zdecydowały o likwidacji ZUS i rozdzieleniu zadań związanych z ubezpieczeniami społecznymi na resort pracy oraz centralę związków zawodowych. Eksperyment trzeba było zakończyć po 5 latach, bo administracja publiczna nie dawała rady bez Zakładu wypłacać na czas emerytury i renty.
- To samemu Zakładowi zawdzięczamy, temu, że był instytucją niezbędną i dobrze funkcjonującą, że to dziwaczne rozwiązanie przetrwało tylko kilka lat – mówi w najnowszym odcinku podcastu prof. dr hab. Maciej Żukowski.
W późniejszych latach ZUS i ubezpieczenia społeczne rozwijały się już bez większych zawirowań, co więcej, były filarem polskiego społeczeństwa w bardzo trudnych i przygnębiających latach 80, po wprowadzeniu stanu wojennego, a także po transformacji ustrojowej 1989 roku.
- Polska transformacja [po 1989 r.] jest historią wielkiego sukcesu. Możemy być z tego dumni. Niewiele jest przykładów w świecie tak udanej transformacji i tak udanego nadrobienia dystansu do najbogatszych państw. To jest złoty wiek Polski i ubezpieczenia społeczne odegrały tu swoją rolę. W ubezpieczeniach społecznych nie potrzebna była rewolucja, między innymi dlatego, że w latach 80 dokonano wielu dobrych, rozsądnych zmian w przepisach – przekonuje profesor Żukowski.
Odcinek zatytułowany „Od komunizmu do kapitalizmu: ZUS po 1945 r.” nagrywany był w Poznaniu. Tutejsza, przedwojenna siedziba Oddziału ZUS odegrała ważną rolę w wydarzeniach poznańskiego Czerwca’56. Jaką? O tym także opowiada profesor Maciej Żukowski na kanale Elektroniczny ZUS.
